Podstawowe pojęcia automatyki

Etapem poprzedzającym wprowadzenie automatyzacji procesów produkcyjnych jest ich mechanizacja. Celem mechanizacji jest głównie uwolnienie ludzi od ciężkiej i monotonnej pracy fizycznej.

Udział człowieka w zmechanizowanych procesach technologicznych polega na kontroli działania pracujących maszyn i wykonywaniu różnych czynności pomocniczych, jak uruchomianie i zatrzymywanie poszczególnych mechanizmów, odpowiednie sterowanie przebiegiem procesu dla likwidowania wywołanych różnymi przyczynami odstępstw (np. różnic wymiarów obróbkowych w stosunku do wymiarów wymaganych) itp. Na etapie mechanizacji człowiek jest więc nierozerwalnie związany z procesami technologicznymi i pełniąc funkcję nośnika informacji wpływa decydująco na ich przebieg. To powiązanie człowieka ze zmechanizowanym procesem technologicznym stwarza konieczność dostosowania tempa pracy niektórych mechanizmów do szybkości reagowania człowieka na pewne przebiegi i obserwowane zmiany.

Automatyzacja uwalnia człowieka niemal całkowicie od nadzoru nad dokonującymi się procesami, ponieważ zarówno ich przebieg -1 łącznie ze wszystkimi czynnościami technologicznymi – jak i kontrola odbywają się samoczynnie. Praca urządzeń zautomatyzowanych nie jest przez to uzależniona od możliwości biologicznych człowieka, czyli może przebiegać szybciej i sprawniej, bowiem automatyczne przyrządy pomiarowo-kontrolne szybciej i dokładniej reagują na zmiany i odstępstwa realizowanego procesu technologicznego od założonych parametrów. Przebieg zautomatyzowanego procesu technologicznego jest. uzależniony przede wszystkim od niezawodności działania poszczególnych elementów i zespołów składowych całości urządzenia roboczego.

Pośredni udział człowieka w dziedzinie automatyzacji procesów technologieznych, a w szerszym pojęciu – procesów produkcyjnych, polega na ich twórczym opracowywaniu, projektowaniu optymalnych rozwiązań konstrukcyjnych i doborze standardowych zespołów automatycznych oraz instalowaniu, konserwacji i naprawie urządzeń automatycznych. W przemyśle maszynowym automatyzacja występuje jako:

– .automatyzacja częściowa dotycząca oddzielnych stanowisk roboczych (np. obrabiarek z programowym sterowaniem),

– automatyzacja kompleksowa, obejmująca zespół stanowisk roboczych sprzężonych wspólnym taktem w ramach automatycznej linii obrabiarkowej,

– automatyzacja pełna, dotycząca całkowicie zautomatyzowanego zakładu produkcyjnego, z zastosowaniem maszyn matematycznych wyznaczających optymalne programy procesów produkcyjnych.

Ostatni rodzaj automatyzacji znajduje się dopiero w stadium opracowań, jakkolwiek np. w Związku Radzieckim funkcjonuje już od wielu lat automatyczna fabryka tłoków samochodowych.