Podstawowe pojęcia techniki sterowania i regulacji

Sterowaniem jest nazywane zamierzone oddziaływanie na proces technologiczny w celu osiągnięcia pożądanego celu – przy określonej jakości tego procesu. Jakość procesu jest oceniana na podstawie przyjętego kryterium może nim być np. ścisłość realizacji określonego procesu obrończego. Przez regulację tego procesu rozumie się natomiast taki szczególny przypadek sterowania, przy którym pewne wielkości fizyczne są utrzymywane na stałym poziomie lub podlegają zmianom według określonego prawa (programu). –

Urządzenie, maszynę lub aparat, w którym przebiega proces podlegający regulacji, nazywa się ogólnie obiektem regulacji. Może to być piec do nagrzewania przedmiotów hartowanych, zbiornik wodny lub obrabiarka, a wspomnianymi wielkościami fizycznymi, stanowiącymi parametry dokonywanego procesu, mogą być np. temperatura pieca (regulowana temperatura), poziom wody (regulowany poziom wody) lub wymiar obróbkowy przedmiotu obrabianego albo prędkość skrawania (regulowany wymiar obróbkowy i jednocześnie regulowana prędkość skrawania). Te wielkości, których wartości mają pozostawać stałe lub zmieniać się w trakcie trwania procesu według przewidzianego programu, noszą nazwę wielkości regulowanych.

Wartość wielkości regulowanej, wymagana dla prawidłowego przebiegu procesu, nazywa się wartością zadaną. Zmierzona w pewnym momen cie bieżąca wartość wielkości regulowanej może wykazywać pewne odstępstwa w stosunku do tej ściśle określonej wartości zadanej. To odstępstwo między wartością zadaną i wartością bieżącą wielkości regulowanej jest nazywane uchybem regulacji.

Powstawanie uchybu regulacji jest wynikiem występowania pewnych przyczyn ubocznych, wynikających przede wszystkim z niedokładności działania urządzenia, jak również pochodzących na przykład od zużycia narzędzia. Te wielkości fizyczne, które w niekorzystny sposób wpływają na przebieg procesu technologicznego, a których wpływu nie da się usunąć bez zastosowania regulacji, są nazywane wielkościami zakłócającymi.