Uchwyty

W uchwycie samocentrującym trzyszczękowym zębatkowym (For- kardta) – rys. 21-10c – podczas obracania kluczem śruby 1 przesuwa się nakrętkę 2, będącą jednocześnie zębatką. Na czołowej powierzchni tej zębatki nacięte są skośne (prostoliniowe) rowki, z którymi współpracują zęby szczęki 3. Współpraca rowków zębatki z zębami, a ściślej mówiąc z prostoliniowymi występami szczęki, odbywa się na zasadzie klina. Pozostałe szczęki 4 i 5 przesuwane są promieniowo, dzięki obrotowi koła 6, zazębionego z zębatką 2 i napędzającego zębatki 7 i 8. Zaletą tych uchwytów jest możliwość silnego mocowania przedmiotu (ze względu na wspomnianą powyżej zasadę działania klina) oraz duża ich trwałość z uwagi na przyleganie zębów szczęk do zębatek na dużych powierzchniach nośnych.

Coraz szersze stosowanie w przemyśle noży tokarskich z płytkami wieloostrzowymi, a szczególnie z płytkami ze spiekanych tlenków aluminium, umożliwa przeprowadzanie obróbki z dużymi, a nawet z bardzo dużymi, prędkościami skrawania. Przyczynia się to do skrócenia czasu maszynowego obróbki, a tym samym do zwiększenia jej wydajności.

Stosowane dotychczas uchwyty samocentrujące, które w pracach tokarskich są najpowszechniej stosowanymi uchwytami, nie nadają się jednak do pracy w tych nowych warunkach z dwóch powodów:

– 1) aby skrócenie czasu maszynowego obróbki faktycznie przyczyniało się do zwiększenia wydajności pracy, powinny ulec skróceniu również czasy pomocnicze, tracone głównie na zamocowanie i odmocowanie przedmiotu obrabianego w uchwycie z tego względu uchwyty samocentrujące powinny być przystosowane do szybkiego mechanicznego (nie ręcznego) mocowania i odmocowy wania przedmiotu

– 2) przy dużych i bardzo dużych prędkościach skrawania, a tym samym i prędkościach obrotowych wrzeciona, powstają na szczękach uchwytu duże siły odśrodkowe, które powodują, że faktyczna siła zamocowania przedmiotu podczas obróbki znacznie maleje, co może doprowadzić do obrócenia się przedmiotu w szczękach uchwytu z tego względu nowoczesne uchwyty samocentrujące muszą mieć konstrukcję zapewniającą – nawet przy prędkości obrotowej wrzeciona rzędu kilku tysięcy obr/min – niezmienność siły zamocowania przedmiotu w szczękach.