Trzpienie

Trzpienie tokarskie stosowane są wtedy, gdy jest wymagana ścisła współosiowość toczonej powierzchni zewnętrznej względem uprzed- nio obrobionego otworu. Trzpienie (rys. 21-9) dzielą się na stałe (a) i rozprężne (b i c). Trzpienie rozprężne dzielą się na trzpienie ze stożkiem Morse’a (b) oraz trzpienie mocowane w kłach (c).

Trzpienie stałe o średnicach 3-100 mm (wg ciągu średnic normalnych) mają bardzo niewielką zbieżność (1 : 2000) i przeznaczone są do mocowania przez zakleszczenie się przedmiotów z otworami wykonanymi w klasach: H6, H7, G6, J6. Trzpienie rozprężne przeznaczone są do mo- , cowania przedmiotów z otworami wykonanymi w klasach od H7 do Hll.

Uchwyty. Najpowszechniej stosowanymi uchwytami tokarskimi są uchwyty samocentrujące trzyszczękowe spiralne (Cushmana) – rys. 21-10a. Uchwyty te są produkowane o średnicach zewnętrznych korpusu od 80 do 630 cm i dostarczane z dwoma kompletami hartowanych szczęk (zewnętrznych i wewnętrznych).

Podczas obracania kluczem koła zębatego stożkowego 1 jest obracana jednocześnie tarcza 2 zazębiona z kołem 1 i mająca nacięty na czołowej powierzchni rowek wg spirali Archimedesa. W rowkach spirali zagłębione są zęby szczęk 3 prowadzonych promieniowo w prowadnicach korpusu.

Uchwyty spiralne mają dwie istotne wady: 1) koło stożkowe 1 jest wykonane z małą liczbą drobnych zębów zęby te szybko zużywają się i uniemożliwiają silne mocowanie (wyłamują się) 2) przy różnych położeniach szczęki ten sam jej ząb pracuje w rowku o większej krzywiźnie, innym razem o mniejszej krzywiźnie, w związku z czym powierzchnie zębów szczęki muszą mieć krzywiznę pokazaną na rys. 21-106 współpraca takich zębów z tarczą odbywa się na bardzo małych powierzchniach styku. Przy zbyt silnym zamocowaniu przedmiotu zęby szczęki wygniatają w tarczy miejscowe wygłębienia, które wpływają na niedokładność ustalenia położenia przedmiotu w uchwycie.