Ogólne zagadnienia automatyki i cybernetyki

We wszystkich zagadnieniach automatyzacji procesów technologicznych występuje problem sterowania, jako pożądanego oddziaływania na te procesy w celu uzyskania prawidłowego ich przebiegu. Urządzenie technologiczne, w którym odbywa się proces podlegający sterowaniu, nazywa się obiektem sterowanym. Sterowanie może się odbywać w układzie otwartym lub zamkniętym.

Otwarty układ sterowania jest to układ, w którym sygnały sterujące przebiegają tylko w jednym kierunku, tzn, od urządzenia sterującego do obiektu sterowanego, wskutek czego urządzenie sterujące nie jest informowane o zmianach zachodzących w obiekcie sterowanym. Inaczej mówiąc, skutek sterowania nie ma wpływu na sygnał sterujący wysyłany z urządzenia sterującego. Przykładem sterowania suportu obrabiarki w układzie otwartym może być toczenie kopiowe wałka według kopiału, do którego jest dociskana rolka lub palec Wodzący połączony z su- portem tokarki.

Zamknięty układ sterowania różni się od układu otwartego tym, że wielkość sterowana w obiekcie sterowanym wpływa na sygnał wysyłany przez urządzenie sterujące, tzn. w układzie tym występuje sprzężenie ziorotne. Urządzenie sterujące jest więc informowane o bieżącej wartości wielkości sterowanej. Jeżeli w wyniku działania wielkości zakłócającej w obiekcie sterowanym bieżąca wartość wielkości sterowanej wykazuje odstępstwo od wartości zadanej, a dzięki sprzężeniu zwrotnemu urządzenie sterujące wysyła sygnał powodujący zmniejszenie tego odstępstwa, to taki układ sterowania nosi nazwę układu z ujemnym sprzężeniem. Są to układy najczęściej stosowane w technice. Mogą być jednak układy ze sprzężeniem dodatnim, tzn. takie, w których sygnał urządzenia sterującego powoduje zwiększenie odstępstwa bieżącej wartości sterowanej od wartości zadanej.