Kadłuby, łoża i prowadnice obrabiarek cz. III

Wymienione powyżej kształty prowadnic dotyczą prowadnic zewnętrznych. Prowadnice wewnętrzne, obejmujące prowadzony element, stanowią negatywy kształtów przytoczonych na rys. 19-14.

W większości obrabiarek prowadnice występują w układach podwójnych, przy czym mogą być w nich kojarzone prowadnice o takich samych kształtach lub o różnych kształtach. Takie same prowadnice występują parami w przypadku prowadnic prostokątnych lub trapezowych, natomiast prowadnice trójkątne zawsze występują wspólnie z prowadnicami prostokątnymi.

Najczęściej prowadnice stanowią jedną całość z żeliwnym kadłubem (łożem). Dla zmniejszenia zużycia prowadnic silnie obciążonych zaopatruje się je w przykręcane stalowe listwy hartowane o twardości HRC = = 55-4-63. Dodatkowo stosuje się również powierzchniowe hartowanie prowadnic żeliwnych. Twardość prowadnic żeliwnych niehartowanych wynosi 180-4-240 HB {ok. 20 HRC), a po hartowaniu powierzchniowym HRC = 48-53. ,

Dla zmniejszenia tarcia na prowadnicach ślizgowych wiele nowoczesnych obrabiarek buduje się z prowadnicami hydrostatycznymi (rys. 19-15). Do elementu 1, przesuwanego po prowadnicy 2, jest doprowadzany olej pod ciśnieniem. Olej ten – zawarty w komorze 3 – unosi element nad roboczą powierzchnię prowadnicy i wypływa z komory szczeliną o rozmiarze h. Przy małych obciążeniach zamiast oleju jest stosowane sprężone powietrze (prowadnice aerostatyczne). Przesuw elementu robo- czego na poduszce oleju lub powietrza wywołuje minimalne opory tarcia. W obrabiarkach ciężkich zaczęto w ostatnich latach stosować przekładnie śrubowe hydrostatyczne, pracujące na tej samej zasadzie.

Innym sposobem zmniejszenia tarcia jest stosowanie prowadnic tocznych (rys. 19-16), które są spotykane w nowoczesnych szlifierkach, wiertarkach współrzędnościowych, frezarkach i innych. W elemencie przesuwnym 1 oraz łożu obrabiarki 2 są wykonane wgłębienia, w których znajdują się twarde listwy prowadzące 3 i 4. Między tymi listwami przetaczają się kulki lub wałeczki.

Prowadnice toczne istnieją w wielu odmianach. Zaletą ich, poza samym zmniejszeniem tarcia, jest możliwość przesuwania elementów z bardzo dużą dokładnością, wynoszącą od 0,5 do 1 gm.